ओबीसी विद्यार्थ्यांना 50,000 स्कॉलरशिप पात्रता, कागदपत्रे, अर्ज प्रक्रिया सविस्तर माहिती

नमस्कार विद्यार्थी मित्रांनो, आज आपण एका खास योजनेबद्दल बोलणार आहोत जी महाराष्ट्रातील अनेक विद्यार्थ्यांचं भविष्य उज्ज्वल करण्यासाठी राबवली जात आहे. ही योजना आहे “ज्ञानज्योती सावित्रीबाई फुले आधार योजना”. महाराष्ट्र सरकारने 2024 मध्ये ही योजना सुरू केली आणि यामुळे अनेक गरीब कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना शिक्षण घेण्यासाठी मोठा आधार मिळाला आहे. या योजनेअंतर्गत सरकार दरवर्षी तब्बल 60,000 रुपयांची आर्थिक मदत देते, ज्याचा उपयोग विद्यार्थी आपल्या शैक्षणिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी करू शकतात. विशेष म्हणजे ही रक्कम थेट विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा होते, म्हणजेच Direct Benefit Transfer (DBT) च्या माध्यमातून.

महाराष्ट्रातील ओबीसी, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती आणि विशेष मागास प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ मिळतो. जर तुम्हीही महाराष्ट्रात राहणारे विद्यार्थी असाल आणि या प्रवर्गात मोडत असाल, तर ही योजना तुमच्यासाठी आहे. चला तर मग, या योजनेची सविस्तर माहिती, पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे आणि अर्ज प्रक्रिया याबद्दल जाणून घेऊया.

ज्ञानज्योती सावित्रीबाई फुले आधार योजना म्हणजे काय?

महाराष्ट्र सरकारने सुरू केलेली ही योजना खास ओबीसी आणि इतर मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांसाठी आहे. याचा मुख्य उद्देश आहे आर्थिकदृष्ट्या मागास असलेल्या विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण घेण्यासाठी आर्थिक पाठबळ देणे. अनेकदा विद्यार्थ्यांना शासकीय वसतिगृहात प्रवेश मिळत नाही किंवा शिक्षणाचा खर्च भागवणं अवघड होतं. अशा परिस्थितीत ही योजना एक प्रकारे आशेचा किरण ठरते. यामुळे विद्यार्थ्यांना अन्न, निवास आणि इतर गरजांसाठी लागणारा खर्च भागवता येतो आणि ते आपल्या अभ्यासावर पूर्णपणे लक्ष केंद्रित करू शकतात.

या योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना दरवर्षी 60,000 रुपये मिळतात, जे वेगवेगळ्या शहरांनुसार थोडे बदलू शकतात. उदाहरणार्थ, मुंबई, पुणे यांसारख्या मोठ्या शहरांमध्ये राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांना जास्त रक्कम मिळते, तर तालुका किंवा जिल्हा स्तरावर राहणाऱ्या विद्यार्थ्यांना थोडी कमी रक्कम मिळते. ही रक्कम थेट बँक खात्यात जमा होत असल्याने कोणत्याही मध्यस्थाची गरज भासत नाही. विशेष म्हणजे, ही योजना एकूण 21,600 विद्यार्थ्यांना लाभ देण्याचं लक्ष्य ठेवते, ज्यामध्ये प्रत्येक जिल्ह्यातून 600 विद्यार्थ्यांचा समावेश आहे.

योजनेची उद्दिष्टं आणि फायदे

ही योजना फक्त आर्थिक मदत पुरवत नाही, तर विद्यार्थ्यांना शिक्षणाच्या प्रवाहात कायम ठेवण्यासाठी प्रोत्साहन देते. अनेकदा पैशांच्या कमतरतेमुळे विद्यार्थ्यांना शिक्षण अर्धवट सोडावं लागतं. पण या योजनेच्या मदतीने विद्यार्थी त्यांच्या गरजा जसे की भोजन, राहण्याची सोय आणि इतर शैक्षणिक सामग्री यासाठी पैसे वापरू शकतात. यामुळे त्यांचं शिक्षण अखंडित राहतं आणि ते आपलं ध्येय गाठण्यासाठी पुढे जाऊ शकतात.

या योजनेचा आणखी एक फायदा म्हणजे ती विद्यार्थ्यांना स्वावलंबी बनवते. जेव्हा विद्यार्थ्यांना आर्थिक ताण नसतो, तेव्हा ते आपल्या शिक्षणावर आणि करिअरवर जास्त लक्ष देऊ शकतात. विशेषतः ओबीसी, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती आणि विशेष मागास प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना एक वरदान आहे. यामुळे त्यांना समाजात समान संधी मिळण्यास मदत होते. तसेच, ही रक्कम थेट बँक खात्यात जमा होत असल्याने, ती पारदर्शक आणि सुरक्षित आहे.

पात्रता निकष

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वाचे निकष पूर्ण करावे लागतात. सर्वप्रथम, अर्जदार हा महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा. याशिवाय, तो ओबीसी, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती (धनगर समाज वगळता) किंवा विशेष मागास प्रवर्गातील असावा. यासाठी सक्षम प्राधिकाऱ्याकडून मिळालेलं जातीचं प्रमाणपत्र सादर करणं बंधनकारक आहे.

तसेच, विद्यार्थ्याच्या पालकांचं वार्षिक उत्पन्न 2.5 लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावं. जर तुम्ही अनाथ प्रवर्गातून अर्ज करत असाल, तर महिला आणि बालकल्याण विभागाकडून अनाथ प्रमाणपत्र आवश्यक आहे. त्याचप्रमाणे, दिव्यांग विद्यार्थ्यांसाठी जिल्हा शल्य चिकित्सक यांच्याकडून 40% पेक्षा जास्त दिव्यांगत्वाचं प्रमाणपत्र सादर करावं लागेल.

विद्यार्थ्याने 12वी नंतरचं उच्च शिक्षण घेतलं पाहिजे आणि त्याच्याकडे किमान 60% गुण किंवा त्याला समकक्ष CGPA असणं गरजेचं आहे. याशिवाय, विद्यार्थ्याने आपलं बँक खातं आधार कार्डशी संलग्न केलेलं असावं आणि तो ज्या शहरात शिक्षण घेत आहे, त्या शहराचा रहिवासी नसावा. महत्त्वाचं म्हणजे, कॉलेजमधील उपस्थिती किमान 75% असणं आवश्यक आहे.

आवश्यक कागदपत्रे

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वाची कागदपत्रे सादर करावी लागतात. सर्वप्रथम, तुमच्याकडे आधार कार्ड असणं गरजेचं आहे, जे तुमच्या बँक खात्याशी लिंक असावं. याशिवाय, जातीचं प्रमाणपत्र, उत्पन्नाचा दाखला, 10वी आणि 12वीच्या मार्कशीट्स, महाविद्यालयात प्रवेशाचा पुरावा आणि पासपोर्ट साइज फोटो आवश्यक आहेत.

जर तुम्ही भाड्याने राहत असाल, तर भाडे करारपत्र आणि नोटरीकृत प्रत텐츠पत्र सादर करावं लागेल, ज्यामध्ये तुम्ही स्थानिक रहिवासी नसल्याचं नमूद असावं. अनाथ विद्यार्थ्यांसाठी अनाथ प्रमाणपत्र आणि दिव्यांग विद्यार्थ्यांसाठी दिव्यांगत्वाचं प्रमाणपत्र आवश्यक आहे. ही सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित जमा केल्यास तुमचा अर्ज प्रक्रिया सुलभ होईल.

आर्थिक मदतीचं स्वरूप

या योजनेअंतर्गत मिळणारी आर्थिक मदत तीन प्रकारच्या भत्त्यांमध्ये विभागली जाते – भोजन भत्ता, निवास भत्ता आणि निर्वाह भत्ता. ही रक्कम तुम्ही कोणत्या क्षेत्रात राहता यावर अवलंबून आहे. खालील तक्त्यात याची सविस्तर माहिती दिली आहे:

विद्यार्थ्यांचे क्षेत्र	भोजन भत्ता	निवास भत्ता	निर्वाह भत्ता	एकूण रक्कम
मुंबई, पुणे आणि इतर महानगरं	₹32,000	₹20,000	₹8,000	₹60,000
महापालिका क्षेत्र	₹28,000	₹8,000	₹15,000	₹51,000
जिल्हा किंवा तालुका मुख्यालय	₹25,000	₹12,000	₹6,000	₹43,000

ही रक्कम थेट विद्यार्थ्यांच्या आधार संलग्न बँक खात्यात जमा केली जाते. विशेष म्हणजे, ही रक्कम प्रत्येक तिमाहीत जमा केली जाते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना नियमितपणे आर्थिक सहाय्य मिळतं.

अर्ज कसा करायचा?

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन पद्धतीने अर्ज करू शकता. ऑफलाइन अर्जासाठी तुम्हाला तुमच्या जवळच्या समाज कल्याण कार्यालयात जावं लागेल. तिथे तुम्हाला ज्ञानज्योती सावित्रीबाई फुले आधार योजनेचा अर्ज मिळेल. हा अर्ज काळजीपूर्वक भरून त्यासोबत सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागतील. अर्ज जमा केल्यानंतर तुम्हाला एक पावती मिळेल, जी तुम्ही जपून ठेवा. तुमच्या अर्जाची छाननी झाल्यानंतर, जर सर्व काही व्यवस्थित असेल तर तुम्हाला योजनेचा लाभ मिळेल.

ऑनलाइन अर्जासाठी तुम्ही mahadbt.maharashtra.gov.in या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता. यासाठी तुमचं MahaDBT पोर्टलवर रजिस्ट्रेशन असणं गरजेचं आहे. रजिस्ट्रेशन केल्यानंतर तुम्ही तुमचं यूजरनेम आणि पासवर्ड वापरून लॉगिन करू शकता. त्यानंतर योजनेचा अर्ज निवडून सर्व माहिती भरा आणि आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा. अर्ज सबमिट केल्यानंतर तुम्हाला एक रेफरन्स नंबर मिळेल, जो पुढील संदर्भासाठी ठेवा.

जर तुम्हाला काही शंका असतील, तर तुम्ही 022-491-50800 या हेल्पलाइन क्रमांकावर संपर्क साधू शकता. लवकरच या योजनेसाठी mobile app देखील उपलब्ध होण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे अर्ज प्रक्रिया आणखी सोपी होईल.

योजनेचा लाभ कोणाला मिळणार नाही?

ही योजना अनेक विद्यार्थ्यांसाठी फायदेशीर असली, तरी काही विद्यार्थी याचा लाभ घेऊ शकत नाहीत. उदाहरणार्थ, ज्या विद्यार्थ्यांनी यापूर्वी एका शाखेतून पदवी किंवा पदव्युत्तर शिक्षणासाठी या योजनेचा लाभ घेतला आहे, ते दुसऱ्या शाखेच्या शिक्षणासाठी पुन्हा अर्ज करू शकत नाहीत. तसेच, भटक्या जमाती-क श्रेणीतील धनगर समाजातील विद्यार्थी, जे पंडित दीनदयाल उपाध्याय स्वयंम योजनेचा लाभ घेत आहेत, ते या योजनेच्या पात्रतेत बसत नाहीत. याशिवाय, जर विद्यार्थी कोणत्याही प्रकारची नोकरी किंवा व्यवसाय करत असेल, तर त्याला या योजनेचा लाभ मिळणार नाही.